W repertuarze różnych typów osobowości są i te bardziej toksyczne, ale i takie, które pozornie nie szkodzą innym, ale jednocześnie nie są w stanie zbudować zdrowych i szczęśliwych relacji. Do tej kategorii należy osobowość zależna – z definicji zaburzenie objawowo-lękowe, a w praktyce zespół cech, zachowań i postaw życiowych, które sprawiają, że taka osoba silnie uzależnia się od otoczenia.
Problem ten dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet, choć u tych ostatnich jest częściej rozpoznawany. Czym się charakteryzuje? Jakie niesie ze sobą konsekwencje dla relacji miłosnych? A przede wszystkim, czy można mu jakoś zaradzić?
Osobowość zależna – cechy szczególne
Zaburzenie osobowości zależnej rozpoznaje się zwykle na podstawie obecności przynajmniej kilku typowych cech równocześnie. Najczęściej u takich osób można zaobserwować następujące objawy:
- Potrzeba nadmiernej opieki ze strony innych, np. partnera;
- Lęk przed odrzuceniem/porzuceniem;
- Nieumiejętność podejmowania samodzielnych decyzji, pozwalanie, by inni podejmowali je za nas;
- Obawa przed krytyką i niechęć do sprzeciwiania się;
- Niechęć do stawiania wymagań i okazywania niezadowolenia wobec innych;
- Obawa przed niemożnością samodzielnego zadbania o siebie i swoje sprawy;
- Trudność w podejmowaniu inicjatyw.
Osobowość zależna w związku
Cechy osobowości zależnej silnie wpływają na kształtowanie się najbliższych relacji, zwłaszcza w dorosłym życiu. Osoba o tum zaburzeniu ma tendencję do tworzenia związków z osobowościami silnie kontrolującymi, manipulującymi, zaborczymi i toksycznymi.
Kobiety o osobowości zależnej mogą np. uzależniać się ekonomicznie od partnera, całkowicie dostosowywać do niego w poszukiwaniu akceptacji, tolerować jego naganne zachowania (np. zdradę) w obawie przed odtrąceniem. Zostawiają przy tym partnerowi władzę w podejmowaniu decyzji. Osobie zależnej będzie w takiej sytuacji trudno wyjść z toksycznej relacji, ponieważ z góry będzie akceptować taki stan rzeczy.
Z drugiej strony nie oznacza to, że osobowość zależna stawia taką osobę wyłącznie w roli ofiary. Partner, który będzie wobec niej jak najbardziej uczciwy, może być zmęczony braniem całkowitej odpowiedzialności za drugą dorosłą osobę. Uległość i lęk przed porzuceniem wywierają presję na partnerze, który czuje się obciążony rolą opiekuna, a jednocześnie sam nie ma wsparcia ze strony zależnej partnerki.
Terapia osobowości zależnej
Osoby z zaburzeniem osobowości zależnej rzadko dostrzegają swój problem na tyle, by same zwrócić się o pomoc. Ponieważ jednak towarzyszą im również objawy lękowe czy depresyjne, mogą ostatecznie trafić do specjalisty w celu podjęcia farmakoterapii.
Najważniejsza w leczeniu tego zaburzenia jest jednak psychoterapia, która ma na celu wypracowanie poczucia niezależności i samodzielności. Osoba taka uczy się postaw asertywnych, samodzielnego podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności, samoakceptacji oraz budowania zdrowych relacji z partnerem i innymi osobami z bliskiego otoczenia.
