O zakupoholizmie często się mówi w formie żartu, autoironii. Stereotypowo kobiety kochają zakupy i potajemnie przed mężami wydają ciężko zarobione pieniądze na „głupoty”. Z definicji jednak zakupoholizm należy do grupy uzależnień behawioralnych czyli związanych z pewnym zachowaniem, niewywołanych przez substancje psychoaktywne. To zaburzenie typowe dla społeczeństw konsumpcyjnych, które niesie ze sobą takie samo zagrożenie jak inne nałogi.
Jak rozpoznać zakupoholizm? Objawy
Zakupoholicy mogą obsesyjnie kupować wszelkie nowości na rynku, kolekcjonować czy polować na promocje, a niekiedy nawet tylko oglądać witryny sklepowe. Zwykle łączą ich jednak te cechy:
- zakupy wiążą z odczuwaną przyjemnością, euforią;
- kupują regularnie, często niepotrzebne rzeczy, w sposób kompulsywny;
- zakupy są dla nich odpowiedzią na nieprzyjemne czy stresujące sytuacje w życiu codziennym;
- poświęcają na zakupy dużo czasu, również w myślach;
- ukrywają, ile wydali pieniędzy i na co je wydali;
- mają później poczucie winy, wyrzuty sumienia, odczuwają głęboki smutek.
Gdzie leżą przyczyny?
Przyczyny zakupoholizmu mogą być bardzo złożone. Jeśli w rodzinie danej osoby występowały tego typu zaburzenia obsesyjno-kompulsywne albo jest ona sama z siebie podatna na nałogi i podejmowanie nieprzemyślanych czy ryzykownych posunięć, łatwo w tym dostrzec przyczyny zakupoholizmu.
Do tego dochodzą przyczyny społeczne. Z jednej strony jest to wszechobecny konsumpcjonizm, podsycany przez reklamy i zabiegi marketingowe. Z drugiej natomiast niska samoocena związana jest ze statusem społecznym. Kupowanie i otaczanie się dobrami materialnymi ma w teorii pozwolić nie czuć się gorszym od innych.
Co pomoże pokonać zakupoholizm?
Podstawą leczenia zakupoholizmu, jak łatwo się domyślić, jest psychoterapia. Często zalecana jest ta w nurcie poznawczo-behawioralnym. Osoba uzależniona od zakupów musi nierzadko uporać się z problemami natury finansowej – zadłużeniami, a także pracować nad uporządkowaniem przestrzeni wokół siebie.
Z pewnością dodatkowo pomocne są różne strategie, np. chodzenie na zakupy z określoną ilością gotówki, zamiast karty płatniczej (ewentualnie ustalenie limitu na karcie), a także z precyzyjną listą zakupów i w towarzystwie drugiej osoby. Równolegle z wyzbywaniem się nałogu taka osoba powinna szukać innych źródeł przyjemności, które okażą się „bezpieczniejszym” hobby.
